Coraz więcej ojców korzysta z urlopu rodzicielskiego

W ostatnich latach ojcowie coraz częściej korzystają z urlopów rodzicielskich, jednak wciąż nie wykorzystują w pełni przysługującej im części - wynika z raportu ZUS i Fundacji Share the Care. W 2022 r. ojcowie korzystali z urlopu średnio przez 98 dni, w 2023 r. – 49 dni, a w 2024 r. – 47 dni.

ojciec, urlop rodzicielski, dziecko

Work-life balance w praktyce

Fundacja Share the Care oraz Zakład Ubezpieczeń Społecznych opublikowali raport "Mama i tata w domu i w pracy", który analizuje m.in. zmiany, jakie zaszły w ciągu dwóch lat od wdrożenia unijnej dyrektywy work-life balance.

Jak wynika z raportu, wskaźnik aktywności zawodowej w Polsce pokazuje, że kobiety, które nie mają dzieci pracują tak samo jak mężczyźni – 86 proc. versus 88 proc. osób pracujących w badanej grupie.

Z kolei przy jednym dziecku poniżej 6 lat aktywność zawodowa kobiet spada do 77 proc., podczas gdy mężczyzn – wzrasta do 96 proc. Przy dwójce dzieci, w tym co najmniej jednym poniżej 6 lat, wskaźnik aktywności kobiet wynosi 73 proc., a mężczyzn – pozostaje na poziomie 96 proc. Natomiast przy trójce lub większej liczbie dzieci z co najmniej jednym małym dzieckiem aktywność zawodowa kobiet spada do 60 proc., a mężczyzn – do 93 proc.

Autorzy raportu podkreślają, że wprowadzenie w życie dyrektywy work-life balance było ważnym krokiem w kierunku wyrównywania szans kobiet i mężczyzn na rynku pracy, ponieważ jej wytyczne pomagają przeciwdziałać nierównemu podziałowi obowiązków opiekuńczych.

"Jeśli dostosujemy nasze przepisy do kolejnych unijnych dyrektyw – dotyczących parytetów w najwyższych organach spółek oraz przejrzystości i równości wynagrodzeń – mamy szansę na trwałe wzmocnienie równości płci w Europie. Jednak bez rzeczywistej równości rodzicielskiej zmiany te mogą nie przynieść oczekiwanych rezultatów" - podkreślono w raporcie.

Dane pokazują też wzrost liczby ojców korzystających z urlopów rodzicielskich z 1 proc. w 2022 r. do 17 proc. w 2024 r. To - zdaniem autorów raportu - dowód na coraz większą świadomość mężczyzn i ich aktywność w opiece nad dzieckiem. W raporcie zaznaczono, że choć udział urlopu ojców w urlopie rodzicielskim systematycznie rośnie, to ciągle jest to urlop krótki. W 2022 r. ojcowie korzystali z urlopu średnio przez 98 dni, w 2023 r. – 49 dni, a w 2024 roku – 47 dni, czyli około 7 tygodni.

Kiedy ojciec może skorzystać z urlopu rodzicielskiego?

Ojciec dziecka może skorzystać z urlopu rodzicielskiego w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem. Od 2023 roku przepisy Kodeksu pracy zmieniły się i obecnie każdy z rodziców ma wyłączne prawo do 9 tygodni urlopu rodzicielskiego, którego nie można przekazać drugiemu rodzicowi.

Okres urlopu rodzicielskiego jest uzależniony od liczby dzieci urodzonych przy jednym porodzie i przysługuje w wymiarze do:

• 41 tygodni – w razie urodzenia jednego dziecka,
• 43 tygodni – gdy urodzi się więcej niż jedno dziecko.

Wymiar urlopu rodzicielskiego przysługuje łącznie obojgu pracownikom – rodzicom, a nie osobno każdemu z nich. Mogą oni jednak korzystać z tego urlopu jednocześnie (w tym samym czasie), pod warunkiem że nie przekroczą łącznego okresu tego urlopu. Ta sama zasada ma zastosowanie w przypadku, gdy jeden z rodziców dziecka podlega ubezpieczeniu chorobowemu z innego tytułu niż pracowniczy i korzysta z zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu odpowiadającego okresowi urlopu rodzicielskiego. Wtedy drugi rodzic – pracownik – może w tym samym czasie korzystać z urlopu rodzicielskiego. Łączny wymiar pobierania zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego wykorzystanego przez matkę dziecka i urlopu rodzicielskiego wykorzystanego przez ojca dziecka nie może przekraczać maksymalnego wymiaru.

Każde z rodziców dziecka z wymiaru 41 lub 43 tygodni urlopu rodzicielskiego może wykorzystać tylko 32 lub 34 tygodnie, umożliwiając drugiemu z nich skorzystanie z urlopu rodzicielskiego w wymiarze 9 tygodni. Jeżeli np. pracownica – matka dziecka – wykorzysta 32 tygodnie urlopu rodzicielskiego, a pracownik – ojciec dziecka – nie skorzysta z gwarantowanego mu okresu tego urlopu w wymiarze 9 tygodni, urlop ten przepada. Nie jest możliwe przeniesienie tych 9 dodatkowych tygodni urlopu na pracownicę – matkę dziecka.

Jeżeli w okresie korzystania przez pracownicę z urlopu rodzicielskiego w wymiarze 32 tygodni albo bezpośrednio po jego zakończeniu pracownik – ojciec dziecka – nie skorzysta z wyłącznego prawa do tego urlopu w wymiarze 9 tygodni, wówczas pracownica nie będzie mogła skorzystać z tej części urlopu.

Źródło: PAP/INFORLEX

Oprac. Katarzyna Bogucka